Yapısal Eşitlik Modellemesi (SEM)

Güncel araştırmalarda, birden fazla değişken arasındaki karmaşık ilişkileri aynı anda incelemek ve ölçme modelleri ile yapısal modelleri tek çatı altında ele almak için ileri düzey istatistiksel yöntemlere ihtiyaç duyulur. Yapısal Eşitlik Modellemesi (SEM), gizil ve gözlenen değişkenler arasındaki ilişkileri eş zamanlı olarak değerlendirmeye imkân tanıyan kapsamlı bir modelleme yaklaşımıdır.

Bu çerçevede, ölçüm modelleri (faktör yapıları) ile yapısal ilişkiler tek bir model üzerinde test edilir; modelin veriyle ne ölçüde uyumlu olduğu çeşitli uyum indeksleri ile değerlendirilir.

Yapısal Eşitlik Modellemesi (SEM) Nedir?

Yapısal Eşitlik Modellemesi (SEM), klasik regresyon ve faktör analizinin temel mantığını birleştiren, gizil (latent) ve gözlenen değişkenler arasındaki ilişkileri tek bir bütüncül model altında inceleyen bir istatistiksel yöntemdir. SEM ile:

• Ölçeklerin faktör yapıları değerlendirilebilir,
• Gizil değişkenler arasındaki ilişkiler test edilebilir,
• Doğrudan ve dolaylı etkiler aynı model içinde incelenebilir.

EFA, CFA ve SEM İlişkisi

Keşfedici Faktör Analizi (EFA), verinin yapısına uygun faktörleri keşfetmek için kullanılırken; Doğrulayıcı Faktör Analizi (CFA), önceden belirlenmiş bir faktör yapısının veriyle ne kadar uyumlu olduğunu değerlendirmek için kullanılır.

Yapısal Eşitlik Modellemesi (SEM) ise, genellikle şu adımları izler:

• Önce ölçüm modeli (CFA) ile faktör yapısının değerlendirilmesi,
• Ardından yapısal model ile gizil değişkenler arasındaki ilişkilerin test edilmesi,
• Modelin genel uyumunun çeşitli uyum indeksleri ile incelenmesi.

SEM’de Uyum İndeksleri

Yapısal Eşitlik Modellemesi (SEM) kapsamında, kurulan modelin veriyle ne kadar uyumlu olduğunu görmek için farklı uyum indeksleri kullanılır. Sıklıkla incelenen uyum indekslerinden bazıları şunlardır:

• Chi-Square / df oranı
• CFI (Comparative Fit Index)
• TLI (Tucker-Lewis Index)
• RMSEA (Root Mean Square Error of Approximation)
• SRMR (Standardized Root Mean Square Residual)

Bu indeksler, modelin genel uyumunu farklı açılardan değerlendirmeye yardımcı olur. Modelin kabul edilebilir düzeyde uyum gösterebilmesi için bu değerlerin belirli sınırlar içinde olması beklenir.

Yapısal Eşitlik Modellemesi (SEM) ile Neler İncelenebilir?

• Birden fazla gizil değişken arasındaki doğrudan ve dolaylı etkiler,
• Aracılık (mediation) ve düzenleyici (moderation) etkiler,
• Bir ölçeğin faktör yapısının farklı örneklemlerde sınanması,
• Farklı modellerin birbiriyle karşılaştırılması,
• Modelde yer alan ilişkilerin teorik çerçeveyle uyumunun test edilmesi.

Yapısal Eşitlik Modellemesi (SEM), özellikle sosyal bilimler, psikoloji, eğitim bilimleri ve iş dünyası araştırmalarında sıkça tercih edilen bir yöntemdir.

SEM Analiz Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Örneklem büyüklüğünün model karmaşıklığına uygun olması,
• Ölçek maddelerinin ve faktör yapısının dikkatle değerlendirilmesi,
• Veri setinde eksik veriler ve uç değerlerin kontrol edilmesi,
• Model kurarken teorik temelin göz ardı edilmemesi,
• Uyum indekslerinin tek başına değil, bütüncül olarak yorumlanması.

SEM çıktıları; sadece tablo ve indekslerden ibaret değil, aynı zamanda araştırma sorularıyla uyumlu, teorik çerçeve içinde anlamlandırılması gereken bulgulardır.

Yapısal Eşitlik Modellemesi (SEM) Hakkında İletişim

Çalışmanızda Yapısal Eşitlik Modellemesi (SEM) kullanmayı planlıyor, model kurma, uyum indeksleri ya da faktör yapısının değerlendirilmesiyle ilgili sorularınızı paylaşmak istiyorsanız, WhatsApp üzerinden iletişime geçebilirsiniz.

WhatsApp Üzerinden Hızlıca Ulaşın